ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ : Παραδοσιακοί οικισμοί
ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ : Μαθητές δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου
ΔΙΑΡΚΕΙΑ : Μονοήμερο
ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
“Κάθε πολιτισμός είναι συνυφασμένος με ένα χώρο που έχει όρια λίγο πολύ σταθερά. Επομένως κάθε πολιτισμός έχει μια ιδιαίτερη, δική του γεωγραφία, δηλαδή ένα δεδομένο σύνολο από δυνατότητες και περιορισμούς, που σπάνια αλλοιώνονται, και οπωσδήποτε διαφέρουν πάντα από τον ένα πολιτισμό στον άλλον. Αποτέλεσμα; Μια πολύχρωμη εικόνα του κόσμου, που μπορεί να αποτυπωθεί σε μια απειρία από χάρτες : χάρτες που εμφαίνουν, κατά ζώνες, τη χρήση δομικών υλικών : ξύλο, τσατμάς, μπαμπού, χαρτί, τούβλα ή πέτρα…Κάθε τόπος με τις δικές του προκλήσεις και με τις δικές του απαντήσεις”. FernandBraudel, Γραμματική των Πολιτισμών.
Η περιοχή των Τζουμέρκων, καθώς χαρακτηρίζεται από το έντονο ανάγλυφο του εδάφους της, έχει ταυτιστεί με το δυσπρόσιτο και το μη παραγωγικό. Παρά την κρατούσα αντίληψη, η ιστορική πραγματικότητα δείχνει ότι το συγκεκριμένο φυσικό περιβάλλον ούτε απομονωμένο και απροσπέλαστο υπήρξε ούτε άγονο – με την έννοια του μη παραγωγικού. Η ανθρώπινη παρουσία στο χώρο και το χρόνο υπήρξε μακρά και διαρκής και χαρακτηρίζεται από την έντονη κινητικότητα και την ποικιλόμορφη δραστηριοποίηση, αναπτύσσοντας κατά καιρούς αξιόλογους πολιτισμούς.
Ξεκινώντας από τη θέση ότι υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στο τοπίο και στις ανθρώπινες δραστηριότητες – δεν είναι μόνο η πρόκληση του ανθρώπου προς τη φύση που “κατασκευάζει” τα τοπία, είναι επίσης η απάντηση της φύσης σ’ αυτή την πρόκληση με τη μορφή κατασκευών που καθορίζονται από το ανάγλυφο, τη φύση του εδάφους, το κλίμα – το εν λόγω πρόγραμμα σχεδιάστηκε στη βάση της σχέσης αυτής και αφορά στην αλληλεπίδραση του φυσικού περιβάλλοντος των Τζουμέρκων τοπίου με όψεις ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
ΣΚΟΠΟΣ
Η ανάδειξη της αμφίδρομης σχέσης του φυσικού περιβάλλοντος των Τζουμέρκων με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, δηλαδή του δεσίματος των κυρίαρχων φυσικών στοιχείων με τα έργα των απλών ανθρώπων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα μ’ αυτά, μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές, μέσα από μια ολιστική – διεπιστημονική θεώρηση, να ανακαλύψουν όψεις της ιστορικότητας του τοπικού πολιτισμού.
ΣΤΟΧΟΙ
Γνωστικοί : να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση του χώρου με τον άνθρωπο και την κοινωνία του, να πληροφορηθούν σχετικά με το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνεται το φαινόμενο της τεχνικής – επαγγελματικής δραστηριοποίησης ατόμων ή ομάδων (συντεχνίες, μπουλούκια) και των δημιουργημάτων τους, καθώς και της επίδρασης αυτών των δραστηριοτήτων στη διαμόρφωση του κοινωνικού-οικονομικού-πολιτισμικού χαρακτήρα των περιοχών τους και όχι μόνο.
Ψυχοκινητικοί : Η μελέτη των εποχικών μετακινήσεων ξεδιπλώνει στα μάτια και τη φαντασία των μαθητών τους δρόμους και την πορεία που ακολουθούσαν οι κτηνοτρόφοι, οι έμποροι, οι μάστορες κ.ά, τα μέσα μεταφοράς, τους σταθμούς και μια σειρά από στοιχεία και γεγονότα που απλώνουν την ιστορία των ανθρώπων στο χώρο και το χρόνο, καλώντας τους ακόμη και να περπατήσουν πάνω στα μονοπάτια της ιστορίας για να αφουγκραστούν την ιστορικότητα του τοπίου,
Οι διδακτικές επισκέψεις σε μουσεία, μνημεία, εργαστήρια παρέχουν πολιτισμικά ερεθίσματα στους μαθητές και στοχεύουν στην καλλιέργεια της ικανότητας άσκησης των μορφωτικών εκείνων πρακτικών, που η κοινωνία τις θεωρεί ως τις πιο ευγενείς, έτσι ώστε το σχολείο να λειτουργήσει αντισταθμιστικά απέναντι σε μαθητές που δε βρίσκουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον την ώθηση προς τις πρακτικές αυτές.
Συναισθηματικοί : οι πρακτικές επαφής και επικοινωνίας του παιδιού με το ιστορικό περιβάλλον της περιοχής του, λειτουργούν καταλυτικά στην κατεύθυνση του να προσεγγίζει συναισθηματικά και διαφορετικούς εθνικούς πολιτισμούς γύρω του, συλλαμβάνoντας έτσι την παγκοσμιότητα της έννοιας Άνθρωπος. Η ιδέα της τοπικότητας μπορεί και πρέπει στο σύγχρονο σχολείο να στοχεύσει στην κατανόηση των ετεροτήτων σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον ή, όπως πρόσφατα αποκλήθηκε, στην κατεύθυνση μιας Πολιτιστικής Οικολογία.
