ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ : Τοπία και τόποι λατρείας – Η πνευματική διάσταση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ : Πολιτισμική Κληρονομιά
ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ : Μαθητές δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου
ΔΙΑΡΚΕΙΑ : Μονοήμερο – Διήμερο
ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Πολύ πριν οι άνθρωποι νιώσουν την ανάγκη να κατασκευάσουν λιτούς ή εντυπωσιακούς ναούς ως κατοικίες των θεοτήτων (ναός – ναίω = κατοικώ) που τιμούσαν και λάτρευαν σε πλήρη και στενή σχέση με τους ετήσιους αναπαραγωγικούς κύκλους της ζωής, οι ιεροί τόποι ή οι τόποι λατρείας τους ήταν υπαίθριοι. Για παράδειγμα στην Ήπειρο το πανελλήνιο ιερό της Δωδώνης διαμορφώθηκε γύρω από την ιερή βελανιδιά στις ρίζες της οποίας κατοικούσε η Γαία, ενώ στο ίδιο μέρος ανάβλυζε και μία πηγή. Με την πάροδο του οι τόποι αυτοί άλλοτε ξεχάστηκαν κι εγκαταλείφθηκαν, ενώ σε πολλές περιπτώσεις εξελίχθηκαν και επανιδρύθηκαν με βάση νέες θρησκείες. Τη θέση των αρχαίων ιερών πήραν χριστιανικοί ναοί, μοναστήρια, ξωκλήσια κ.ά. διατηρώντας πολλές φορές την αίσθηση της προσέγγισης του υπερβατικού και του θείου μέσα από την οποία «επιβλήθηκε» και η έννοια της προστασίας του τοπίου. Η συσχέτιση των βιογεωλογικών και πολιτιστικών στοιχείων (άυλων και υλικών) παρέχεται από την έννοια των «τοπίων πολιτισμού» που συμπεριλαμβάνονται στο κείμενο της Συνθήκης της Unesco για την Παγκόσμια Φυσική και Πολιτιστική Κληρονομιά. Στον κατάλογο της Unesco συμπεριλαμβάνονται και αρκετά ελληνικά μνημεία, όπως τα Μετέωρα ή η Μονή Δαφνίου κ.ά.
Στην περιοχή των Τζουμέρκων και Κατσανοχωρίων – όπως άλλωστε και σε πολλές άλλες ηπειρώτικες πολιτισμικές ενότητες – οι συμβολικές και μεταφυσικές ανάγκες είναι συνυφασμένες με το τοπίο, το οποίο μετατρέπεται από φυσικό σε πολιτισμικό μέσα από την οικολογική προσαρμογή της κοινότητας. Η πολιτισμική συγκρότησή τους δεν έχει μόνο υλική διάσταση αλλά και πνευματική. Οι παραγωγικοί χώροι είναι συνυφασμένοι με τους ιερούς και η συνύπαρξή τους διαμορφώνει τοπία πολιτισμού και χαράσσει πολιτιστικές διαδρομές που μας προκαλούν να τις ανακαλύψουμε και να τις εξερευνήσουμε.
ΣΚΟΠΟΣ
Η ανάδειξη της πνευματικής διάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και της προστασίας των πολιτιστικών τοπίων του παρελθόντος και του παρόντος με την έννοια της συσχέτισης βιογεωλογικών και πολιτιστικών στοιχείων (άυλων και υλικών).
ΣΤΟΧΟΙ
Γνωστικοί : να κατανοήσουν την έννοια της πνευματικής διάστασης του τοπίου, να αντιλαμβάνονται την αλληλεπίδραση του χώρου με τον άνθρωπο και την κοινωνία του, να ερμηνεύουν τα τοπία πολιτισμού (άυλου και υλικού) ως περιοχές στις οποίες τα βιογεωλογικά και πολιτιστικά στοιχεία του παρελθόντος και του παρόντος συγκροτούν το χώρο, να αντλούν πληροφορίες για σημαντικά μνημεία της περιοχής με καθολική ιστορική, αισθητική, εθνολογική και ανθρωπολογική αξία.
Ψυχοκινητικοί : να συναισθανθούν την πνευματική διάσταση τοπίων και τόπων που χρησιμοποιούνται ή χρησιμοποιούνται ως λατρευτικοί, να προσεγγίζουν την υπερφυσική, υπερβατική και θεία διάσταση της φύσης, μέσα από κιναισθητικές δραστηριότητες να έρθουν σε επαφή (σωματική και πνευματική) με το χώρο, να χρησιμοποιούν απλά όργανα και μέσα (χάρτες, πυξίδες) για να χαράσσουν πολιτιστικές διαδρομές.
Συναισθηματικοί : Να υιοθετούν στάσεις και συμπεριφορές στην κατεύθυνση της προστασίας και διατήρησης των πολιτισμικών τοπίων και των μνημείων που περιλαμβάνονται σ’ αυτά και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες συμμετοχής και δράσης προκειμένου να υποκινήσουν και να παροτρύνουν τη λήψη μέτρων και αποφάσεων για την αειφορική διαχείρισή τους ως προστατευόμενα.
